Trauma en geheugen - Somatic experiencing door Peter A. Levine - Winnaars - Haagse Hoogvliegers (2024)

De winnaars van het boek Trauma en geheugen zijn: Jolanda Dobbe en Annemie Knibbe. Van harte gefeliciteerd. Het boek komt zo snel mogelijk jullie kant op. Veel leesplezier gewenst. Wederom dank aan uitgeverij Mens! Voor het ter beschikking stellen van de exemplaren.

door Petra Hiemstra, 6 augustus 2018

Trauma en geheugen

In zijn nieuwste boek ‘Trauma en geheugen’ buigt medisch biofysicus en psycholoog Peter A. Levine, tevens grondlegger van de methode Somatic Experiencing (SE), zich over een van de lastigste en meest controversiële vraagstukken op het gebied van trauma: is ons geheugen te vertrouwen?

Je leren verhouden tot je trauma(‘s)

Sommigen beweren dat traumatische herinneringen volledig onbetrouwbaar en onbruikbaar zijn; anderen stellen dat ons geheugen een onmisbare bron van informatie is die ons kan helpen om ervaringen uit het verleden beter te begrijpen. Op grond van zijn 45 jaar ervaring in het behandelen van trauma meent Dr. Levine dat in beide overtuigingen een deel van de waarheid schuilt: het geheugen kan zeker worden vertrouwd, maar de enige herinneringen die werkelijk nuttig zijn zijn de herinneringen die in het lichaam zijn opgeslagen en die niet per se toegankelijk zijn voor de bewuste geest.

Terwijl er in traumatherapie vaak wordt gewerkt met expliciete traumatische herinneringen (zoals opdringerige gedachten en flashbacks), wordt er aanzienlijk minder aandacht besteed aan de manier waarop het lichaam implicieteherinneringen opslaat of aan het feit dat veel van wat wij als ‘herinneringen’ beschouwen door ons wordt ervaren als een lichamelijk gevoelde (en meestal onbewuste) beleving. Als we meer grip krijgen op het complexe samenspel tussen verleden en heden, brein en lichaam, kunnen we ons anders tot trauma uit het verleden gaan verhouden, waardoor we ons evenwichtiger, meer ontspannen en completer gaan voelen.

Cliënten helpen hun trauma’s te helen is naturalistische geheugenalchemie

In het boek behandelt Levine met name non-farmacologische benaderingen die herinneringen geleidelijk losmaken bij de cliënt, zodat deze ze stapsgewijs kan herbeleven, bewerken en actualiseren en er lering uit trekken. Deze weg van het herstellen van de wonden van trauma, die een natuurlijke eb en vloed vertoont, noemt Levine ook wel ‘naturalistische ‘geheugenalchemie’. Het resultaat van deze werkwijzen zijn wezenlijk anders dan het gebruik van medicatie die herinneringen helpen uitwissen, omdat “bij het uitwissen van herinneringen een oneffenheid of gat zou kunnen achterblijven in het weefsel van het geheugen. De verwijdering van een herinnering zou er uiteindelijk voor kunnen zorgen dat het stiksel van het autobiografische verhaal loslaat en de geïntegreerde beleving van het het zelf minder wordt”. Het boek past dan ook goed in de Japanse Kintsugi-traditie om gebroken porseleinen kostbaarheden te repareren door de scherven samen te voegen met goudlijm.

Hoe geheugensystemen werken

Bijzonder waardevol in dit boek is het heldere overzicht dat Dr. Levine geeft over hoe geheugensystemen werken. Hij maakt verschil tussen delaratieve (lijstjes – verklaringen) en episodische (genuanceerde gevoelens) explicite geheugensystemen en impliciete geheugensystemen bestaande uit een emotioneel geheugen (emoties en vaardigheden) en procedureel geheugen (kompas voor toenadering en verwijdering en overlevingsrespons). Beiden hebben invloed op de manier waarop de cliënt omgaat met zijn of haar toekomst en in hoeverre de cliënt in staat is het trauma gezien te ‘voltooien’ en het leven weer op te pakken. Joseph Wolphe noemt de behandelwijzen om die biologische transformatie te bewerkstelligen ‘systematische desensitatie’ en Levine noemt het ‘een proces van ontgifting’. Met voorbeelden ondersteunt hij hoe hij als therapeut zijn cliënten helpt zichzelf te transformeren tot mensen die weer krachtige, gezond en competent kunnen handelen.

Het SIBAM model helpt cliënten ‘grootluisteren’

Voor hulpverleners geeft het SIBAM model een gedetailleerd overzicht hoe de cliënt ‘groot te luisteren’ om onze eigen terminologie te gebruiken. SIBAM staat voor de
Sensation – de kinesthetische (spierspanningspatronen), proprioceptieve (positie in de ruimte), vestibulaire (beweging en balans sensaties) en viscerale (inwendige organen) sensaties die de cliënt in zijn lichaam waarneemt;
Image – de externe beelden die we opdoen via onze zintuigen
Behaviour – gedrag dat de therapeut kan waarnemen uit lichaamstaal
Affect – emotioes zoals boosheid, blijheid, angst en verdriet, gevoelens van aantrekking en vermijding die de client gidsen;
Meaning – de betekenis die de cliënt toekent aan zijn/haar ervaringen en de overtuigingen die hij/zij erop na houdt ten aanzien van het persoonlijk ervaren of overgedragen trauma.

Transgenerationele overdracht en innerlijke kennis

De liederen van onze voorouders zijn ook de liederen van onze kinderen.
Philip Carr-Gomm, aartsdruïde van Sussex

Het fijne aan dit boek is dat Dr. Levine zich niet beperkt tot persoonlijke trauma’s maar bijvoorbeeld ook ingaat op transgenerationele overdracht en innerlijke kennis. Zo schrijft hij: “Homeopaten erkennen het bestaan van dit soort uitwisseling – in tijd en ruimte – van informatie tussen generaties al heel lang. Zij hanteren het begrip ‘miasma‘; een besmettelijke kracht met een eigen leven die behandeld dient te worden door het ‘energie/informatie-veld’ van de patiënt te manipuleren. Deze miasma’s worden over verschillende generaties doorgegeven. Evolutionair bioloog Ruper Sheldrake heeft een hele reeks belangwekkende experimenten met muizen uitgevoerd die lijken te duiden op een vergelijkbare overdacht van ‘wetende velden’ door middel van wat hij ‘morfische resonantie‘ noemt”. Bij muizen bleef er op zijn minst vijf generaties lang sprake van overdracht. Als coach, psycholoog of arts is het belangrijk kennis te hebben van hoe emotioneel significante overlevingsinformatie in ruimte en tijd wordt overgedragen (denk aan: een vliegtuigongeluk, een tsunami of een oorlog) en hoe je dit bij je patiënten en cliënten kunt herkennen, erkennen en helpen helen, bijvoorbeeld door het bedenken of uitvoeren van overgangsrituelen die ‘wonden zuiveren’ of die (oorlogs)werkzaamheden, ervaringen of offers eren.

Het boek ‘Trauma en geheugen’ biedt een wetenschappelijk én spirituele kijk op de manier waarop onze herinneringen worden gevormd en hoe ze van invloed zijn op ons leven en welzijn in het hier en nu.

Voor meer informatie over trainingen, projecten en literatuur door dr. Levine, zie:
www.traumahealing.com en
www.somaticexperiencing.com

Bestellen

Is dit boek echt iets voor jou? Je kunt het boek voor 22,50 Euro direct bestellen bij Uitgeverij Mens.